Czym jest sieć w biznesie? I czym jest przedsiębiorstwo w sieci? W jaki sposób zbudować efektywnie działającą firmę sieciową? Te pytania stają się coraz bardziej istotne dla managerów działających w dzisiejszym zglobalizowanym rynku.

W poprzednim artykule dotyczącym przedsiębiorstwa sieci starałem się pokazać, że ta forma organizacji staje się kluczowa dla dzisiejszego skutecznego funkcjonowania na rynku. Wzrastająca szybkość wymiany informacji, możliwość dotarcia do tej informacji a tym samym zmieniające się trendy, pojawiające się nowe możliwości i zagrożenia mające wpływ na prowadzony biznes wymuszają niejako przemodelowanie struktury zarządzania i organizację procesów. Hierarchiczna struktura zarządzania charakterystyczna dotychczas dla organizacji odchodzi i jest zastępowana nowymi formami bardziej elastycznymi, bardziej adaptowalnymi. Sieci stały się najbardziej efektywnymi formami organizacji dzięki zdolności do przekształcania się i zmiany elementów przy zachowaniu celów oraz możliwości zmian rozmiarów i rekonfiguracji bez powodowania większych zakłóceń. Takie są wymagania zmieniającego się rynku. Ten proces trawa od ponad 30 lat na świecie i ciągle się nasila.

Bardzo ciekawe są w tym zakresie badania i publikacje Manuela Castellsa, niestety ich język i forma wynikająca z naukowego podejścia są trudne i mogą być niezrozumiałe dla przeciętnego czytelnika dlatego też postaram się w tym artykule (i prawdopodobnie w kilku następnych) w przystępnej formie przybliżyć najważniejsze tezy i wnioski wynikające z tych badań.

Przedsiębiorstwa w dzisiejszej zglobalizowanej gospodarce powiązane są w sieci. Chciałoby się powiedzieć że są to sieci interesów. Jednak byłoby to zbytnim uproszczeniem. W potocznym znaczeniu interes oznacza bowiem wymierne korzyści. W gospodarce sieci interesem może być również informacja, która bezpośrednio nie przekłada się na wymierną korzyść. Informacja dopiero po jej przetworzeniu i ocenie jej wartości może mieć wpływ na wymierne korzyści. W tym rozumieniu sam dostęp do informacji i możliwość jej wymiany jest korzyścią.

Sieć jest zbiorem połączonych ze sobą węzłów. Węzły możemy charakteryzować na różnych poziomach. Na poziomie globalnym węzłem może być rynek. Może też być nim samo przedsiębiorstwo, a siecią wtedy będą różne rodzaje wymiany odbywające się w ramach rynku pomiędzy przedsiębiorstwami. Różne sieci są ze sobą powiązane również za pomocą węzłów: organizacji państw, organizacji biznesowych, instytucji, firm, ludzi. W ramach samego przedsiębiorstwa istnieją również sieci powiązań, których węzłami są działy, procesy, ludzie. W tym rozumieniu sieci przedsiębiorstwa są częścią większych sieci, w których funkcjonuje samo przedsiębiorstwo. Niekoniecznie sieci tych powiązań będą mieć formalny charakter. Istotą jest zdolność do komunikacji i przepływu informacji. Wpływ poszczególnych węzłów dla sieci jest różny. Znaczenie węzłów w sieci zależne jest od interakcji z innymi węzłami. Oznacza to, że istotność danego węzła wzrasta wraz z jego zdolnością do przyjmowania coraz ważniejszych informacji i ich skutecznego przetwarzania. Sieci w rozumieniu zbiorów interesów i wartości współpracują lub rywalizują ze sobą. Podstawa współpracy jest zdolność do komunikowania się pomiędzy sieciami. A komunikacja, jak wiemy, odbywa się za pomocą węzłów. Rywalizacja zaś zawsze polega na osiąganiu lepszych wyników niż inne sieci. Podstawą sukcesu jest większa skuteczność działania i lepsze zdolności współpracy. Zatem kiedy poszczególne węzły przestają być niezbędne dla osiągnięcia celów, sieci będą dążyć do usunięcia zbędnych węzłów i pozyskania nowych. Ta logika ma znaczący wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw jako węzłów sieci. Należy zadać sobie pytanie jak moje przedsiębiorstwo przyczynia się do sukcesu sieci, w których działa? Czy i w jaki sposób uczestniczę w przepływie informacji? Czy poprawia to relacje wewnątrz sieci i jej skuteczność? Czy przetwarzane informacje mają wpływ na tworzenie przeze mnie nowych form działania? I czy sieć na tym korzysta?

Istotą zarządzania jest realizacja celów. Zawsze odbywa się to przy ograniczonych zasobach. Nigdy nie będzie przecież tak aby zasoby którymi dysponujemy były wystarczające do realizacji naszych celów. W świecie sieci zasoby rozkładają się na jej całość i są kontrolowane w poszczególnych węzłach. Zatem musimy odpowiedzieć sobie na pytanie czy moje zasoby są istotne z punktu widzenia celów sieci? I kto je kontroluje? O mojej sile wpływu na sieć odpowiedzą pytania: Czy jestem zdolny do tworzenia nowych sieci i rekonfigurowania istniejących sieci zgodnie z przypisanymi im celami? Czy jestem zdolny do zapewnienia współpracy różnych węzłów i sieci poprzez wspólne cele i łączenie zasobów?

Aby sprawnie zarządzać współczesnym przedsiębiorstwem sieci musimy ciągle zadawać sobie te pytania. Zarówno na poziomie przedsiębiorstwa jako węzła sieci rynków, na których działamy jak również na poziomie przedsiębiorstwa jako sieci samej w sobie, gdzie elementami węzłów są poszczególni pracownicy.