W kilku moich poprzednich postach odnosiłem się w różnych ujęciach do procesów tworzenia się nowej światowej gospodarki: globalizacji i rozwoju nowoczesnych technologii informacyjnych oraz technik informacji. W tym artykule chciałbym przez chwilę zastanowić się jak te zjawiska wpływają na organizacje.

To co jest najbardziej istotne we wnioskach z obserwacji zachodzących zjawisk to wzrost produktywności wynikający z wykorzystania nowej wiedzy. Rzeczywistość: sukcesy i porażki firm na globalnym rynku pokazują, że innowacje oraz gospodarka oparta na wiedzy są podstawą wzrostu bo to one budują przewagi konkurencyjne. To prawda. Jednak pokusiłbym się o doszczegółowienie tego procesu. Kluczem do rozwoju i sukcesów rynkowych w dzisiejszym globalnym świecie nowoczesnych technologii informacyjnych i związanego z tym wzrostu produktywności jest:

Umiejętność wykorzystania nowych technologii.

I tutaj pojawia się pytanie – w jaki sposób zorganizować przedsiębiorstwo aby potrafiło skutecznie wykorzystywać nowoczesne technologie? Czy istnieje w ogóle taka forma organizacji, która pozwala na funkcjonowanie systemów zarządzania opartych na wiedzy? Napisano na ten temat już wiele książek. Praktycznie w każdej księgarni na półkach z zakresu zarządzania można znaleźć klika pozycji z tego tematu i ciągle pokazują się nowe. Zastanówmy się z czego wynika podaż takich pozycji? Odpowiedź jest prosta – z zainteresowania managerów i przedsiębiorców tą tematyką (prawo popytu i podaży przecież działa).

Z dotychczasowych badań nad organizacjami w czasach globalizacji (np. Manuel Castels) wynika, że sztywne formy organizacji biznesu zastępują nowe, bardziej konkurencyjne w obecnych czasach sieciowe formy organizacji.

Pojawiła się nowa forma organizacji – przedsiębiorstwo sieci.

Tworzenie sieci jest elementem nowej gospodarki, a przedsiębiorstwo sieci jest odpowiedzią na wyzwania tej gospodarki.

Czym jest przedsiębiorstwo sieci. Wpierw wyjaśnijmy czym jest przedsiębiorstwo. Wg definicji Manuela Castellsa przedsiębiorstwo to „system środków podporządkowany osiąganiu konkretnych celów”. Kluczem do zrozumienia przedsiębiorstwa jest zatem system środków czyli sposób organizacji zasobów, a więc maszyn, technologii, ludzi, kapitału, procesów dostarczania wartości i procesów decyzyjnych. Manuel Castells jako definicję przedsiębiorstwa sieci proponuje:

„Przedsiębiorstwo sieciowe to szczególna forma przedsiębiorstwa, którego system środków tworzy się w punkcie przecięcia segmentów autonomicznych systemów celów”.

Wyobraźmy sobie teraz sieć. Taką zwykła sieć rybaka oplatającą globus. Istotą sieci są węzły i linki pomiędzy węzłami (powiązania). Sieć stanowią jednostki powiązane ze sobą autonomicznymi, a więc niezależnymi i samoistnymi celami. Zgodnie z definicją Manuela Castelsa, przedsiębiorstwa będą się tworzyć i rozwijać w punktach węzłowych. Przedsiębiorstwo sieci oznacza takie, które przynależne jest do danej sieci. Przetrwanie przedsiębiorstwa poza sieciami, w globalnej gospodarce, staje się trudniejsze. A o sile przedsiębiorstwa decyduje z jednej strony siła sieci, do której (a raczej których) przynależy oraz siła z jaką jest z nią związany. Ten drugi aspekt jest o tyle istotny, że to inni członkowie sieci decydują o przynależności do niej – czy wkład danego przedsiębiorstwa do sieci jest istotny i pożądany? Co unikalnego daje dane przedsiębiorstwo w rozwój całej sieci? Czy to są innowacje, nowe pomysły, surowce, kapitał czy tania siła robocza, a może wysoce wykwalifikowana siła robocza potrafiąca uzyskać doskonałą jakość produktu. Przedsiębiorstwo może być przynależne do kilku (kilkunastu, kilkudziesięciu) sieci z różną siłą i wpływem na sieć. Istotą rozwoju przedsiębiorstwa sieci jest z jednej strony świadomość do jakiej/jakich globalnych sieci przynależy. Z drugiej strony istotna jest umiejętność budowania i wzmacniania powiązań sieciowych z innymi jednostkami w ramach sieci. To oznacza, że przedsiębiorstwo musi być:

– otwarte na sygnały i informacje płynące z sieci,

– zewnętrznie elastyczne w stosunku do oczekiwań i wymagań sieci,

– wewnętrznie adaptacyjne w zakresie systemu organizacji środków.